O sapoconcho común: animal lendario en perigo de extinción.

Conta o lendario galaico que os sapoconchos (tartarugas de auga doce e polo tanto réptiles), non son máis que sapos moi vellos aos que se lles endureceu tanto a pel debido á idade, que está se transformou na cuncha que tanto os caracteriza.

Curiosa crenza que dota a este animal dun duro fogar, feito en realidade de materia ósea, que non parece ser o suficientemente duro e polo tanto efecaz, para afastar esta senlleira especie da grave situación que as súas poboacións están a atravesar na nosa terra.

Noutros tempos abondoso e presente en gran parte das cuncas da Galiza, apenas quedan hoxe pequenas pinceladas da antiga distribución.

Na nosa provincia o sapoconcho común (Emys orbicularis) estivo presente na maior parte das cuncas fluviais como a dos ríos Limia, Miño-Sil e Támega. A anterga distribución queda hoxe en día restrinxida a certos puntos concretos dos ríos Avia, Arnoia, Támega e Sil, sen acadar siquera un 10% da distribución orixinal da especie.

O delicado estado de conservación da especie na Galiza, obrigou ás autoridades competentes a inclui-lo sapoconcho común no catálogo galego de especies ameazadas coa categoría de EN PERIGO DE EXTINCIÓN, o que lle confire a máxima protección que se lle pode outorgar a unha especie na nosa comunidade autónoma. Lonxe de ser un galardón, esta calificación pon de manifesto as numerosas ameazas ás que algunhas das nosas especies están sometidas.

As causas da actual situación do sapoconcho común na provincia son variadas. A progresiva degradación do seu hábitat, coa construcción de numerosas infraestructuras hidroeléctricas, encoros, debeu supor a primeira ameaza á que se enfrontaron as nosas tartarugas de auga doce, xa que os encoron asulagaron as áreas máis axeitadas para a reproducción da especie e provocou o aillamento de numerosas poboacións, impedindo así o saudable e recomendable intercambio xenético das diferentes poboacións. Máis ou menos por ese tempo entra en xogo a pillaxe de exemplares con destino ao mercado de mascotas nos fogares, que supuxo así mesmo a exquilma de numerosas poboacións, sobre todo aquelas máis próximas aos núcleos de poboación. O progreso trouxo consigo, asemade, a urbanización de numerosas zonas húmidas habitadas pola especie, e tamén a progresiva contaminacións das augas. Por último sinalar a introducción de especies exóticas, como tartarugas de especies alóctonas, visóns e certas especies de peixes que deron o golpe final á especie nos derradeiros tempos.

Como vedes, foron e son moitos os problemas aos que a especie se ven enfrontando, e que fan que a súa supervivencia se vexa cada día máis ameazada, sin que esa mesma administración que protexeu á especie, pareza interesada o máis mínimo na perdura a medio e longo prazo das derradeiras poboacións da especie en Ourense. Lonxe de mellorar a situación, somos testemuñas da planificación de novas megaestructuras que ameazan novamente ás derradeiras poboacións desta especie.