A becha da igrexa de Serantes en Leiro.

Imos adentrarnos neste post no mundo das lendas e do misterio, remontándonos para elo uns séculos atrás.

Houbo un tempo nesta nosa terra galega, na que os seus habitantes crían e se atopaban co misterio case a diario, un tempo de seres lendarios e de heroes e deuses variados, tempos difíciles e confusos, escuros inclusos dos que a día de hoxe pouco sabemos.

Un dos habitantes do mundo antergo galego era a coca, coquetriz ou becha. este ser respondía á descripción do que na actualidade coñeceriamos como un dragón. Segundo a tradición popular este ser, voador e anfibio, habitaría augas mariñas, podendo remontar os ríos cara as vilas interiores á procura do seu tributo, materializado na captación de doncelas dos núcleos de poboación.

A tradición obedece a unha crenza anterior e pagá de adoración a unha divinidade reptiliá e feminina anterior á chegada do cristianismo que se prolongou no tempo en forma de lenda ata a chegada da idade media. Na idade media a crenza na coca xeneralizouse e materializouse nunha serie de ritos que se festexaban o día do Corpus en numerosas vilas galegas, tendo coma acto principal a saída nunha especie de procesión por parte dos gremios de artesáns da vila con cocas ou coquetrices de manufactura humana.

Este tipo de festexos foron perseguidos e aniquilados polas clases poderosas (Carlos III chegou a prohibilas) debido á forte presión eclesiástica, que vía neste tipo de celebracións un culto herético. Coa implantación definitiva do cristianismo coma relixión cristianizouse a festividade da coca coa implantación do día do Corpus Cristi. A victoria do cristianismo sobre a coca ou coquetriz materializouse na vistoria dun santo sobre o noso dragón (San Xusto) que aparece no olimpo cristián como o eliminador de dragóns, perdéndose así a maior parte dos festexos (queda únicamente a coca de Betanzos). A´similando así a victoria masculina sobre a divinidade feminina.

A coca era coñecida con ese nome en Verín, co nome de coquetriz na capital da provincia (Ourense) e co nome de Bicha ou Becha no Ribeiro. Durante o século IX a festividade da coca era xeneralizada na maior parte das vilas, sendo derradeiras das que se ten costancia na provincia de Ourense anteriores ao século XVI.

A coca ou coquetriz era descrita como un réptil cuadrúpedo con fortes gadoupas, ás de morcego e aspecto serpentiforme. Hoxe en día non existe ningún recordo do réptil anfibio voador que remontaba os ríos dende o mar, quizáis son os encoros as barreiras infranqueables que lle impiden chegar.

Deixovos unha imaxe en pedra do lendario animal, quizáis mito, quizáis recordo doutros tempos no que a natureza era máxica, sensíble e trascendente, da igrexia de San Tomé de Serantes, situada no concello de Leiro, xoia indiscutible do románico ourensán.