COLEGAS

martes, 20 de septiembre de 2011

Tartaruga mediterránea en Cartelle.







Este que vos amoso é un capítulo curioso da herpetoloxía (ciencia que estuda os anfibios e réptiles) ourensá, e narra a aparición dunha tartaruga mediterránea (Testudo hermanni) no concello de Cartelle, pertencente á comarca coñecida coma "Terras de Celanova".

A tartaruga mediterránea é un quelónio terrestre, xunto ca tartaruga moura (Testudo graeca) son as únicas tartaruras de terra silvestres da península ibérica, aínda que posiblemente as poboacións desta última teñan unha orixe estrictamente humana.

A tartaruga mediterránea distribúese na actualidade polas costas do mediterráneo, sen embargo gran parte das razas ou subespecies descritas, foron elevadas ao rango de especie, polo que agora Testudo hermanni consideráse, non sin certo grao de polémica, monotípica, é dicir, carente de razas ou subespecies.

Parece ser, segundo o rexistro fósil, que a especie tivo no pasado unha distribución maior, que durante o período cuaternario, chegou a alcanzar gran parte da Península Ibérica. Co enfriamento do clima a distribución da especie quedou restrinxida ás costas mediterráneas.

Xa durante o período histórico do vello continente comenzou o declive progresivo das poboacións desta especie, que sufriu a fragmentación da súa área de distribución pola persecución e alteración do seu hábitat. No século XIX parece ser que existía unha área de distribución ininterrumpida entre as costas mediterráneas peninsulares até Italia.

As tartarugas terrestres foron así mesmo obxeto de comercio e traslocación por parte de diversos pobos do mediterráneo, e ese parece ser a orixe de certas poboacións insulares do mediterráneo (coma as illas Baleares).

Na actualidade existen poboacións silvestres, introducidas ou reintroducidas en Catalunya, Valencia e Illas Baleares. O feito de que se considerase ás tartarugas "nin carne nin peixe" fixo que se consumiran en períodos de vixilia relixiosa, o cal afectou negativamente ás súas poboacións. Así mesmo, a crenza de que esta especie eliminaba sistemáticamente a caracois das hortas e xardíns deu por orixe unha gran parte do comercio que sufriu a especie chegado o século XX, momento no que a especie era frecuente en mercados con destino ao mercado de mascotas.

Este mercado de tartarugas de terra foi especialmente frecuente no noso país entre os anos 1950 e 1970, chegando a ser un animal doméstico frecuente en xardíns de toda Galicia, especialmente en vilas e cidades. Unha parte destes animais chegaba a escapar, dando como resultado o achádego ocasional de exemplares no medio natural (na Provincia de Pontevedra especialmente).

En Ourense, a lo menos na capital, a especie foi frecuente en hortas até os anos 60 do pasdo século, nos barrios menos urbanizados da época (O Couto, As Lagoas), existindo incluso rexistros de reproduccion non confirmados.

O exemplar que vos presento apareceu fai uns anos nunha área de monte baixo do concello de Cartelle, e é un dos escasos rexistros da especie na provincia. Aínda que existen autores que teorizan coa presenza histórica e natural da especie na Galiza, eu discrepo nese punto e coido que tódolos exemplares atopados na nosa comunidade son fuxidos da catividade.

Chegado o ano 1973, a precaria situación de conservación das poboacións europeas de tartarugas mediterráneas fixo que se prohibise o comercio da especie, aínda hoxe en día a especie está declarada coma en Perigo de Extincion en España, e protexida por leises nacionais e convenios internacionais. Asemade a incidencia dos incendios forestais está causando unha alta perda de exemplares nas escasas áreas do país que aínda conservan poboacións silvestres deste fantástico animal.

Sexa como sexa, un animal fascinante, sen dúbida, cunha larga historia na cunha, non embargante é un dos animais máis lonxevos da nosa fauna.

1 comentario: