Distribución histórica do lince ibérico na provincia de Ourense.

"Tí non eres accidental: a existencia necesítate. Sen tí, faltaría algo na existencia que niguén pode reemplazar"-Osho Ranjneesh (1931-1990)-Filósofo místico hinduísta.

A ausencia do lince ibérico (Lynx pardina) na provincia de Ourense dura xa 30 anos, o resto das súas poboacións mundiais, relegadas á metade sur da Península Ibérica, están nun duro momento que fixo que a UICN as declarase en perigo crítico de desaparión, e, polo momento, parece que as medidas multimillonarias postas en marcha para a conservación da especie non están dando os froitos agardados.

O lince ibérico atópase na actualidade extinto do territorio ourensán, o último exemplar cazouse en 1972, e o último avistamento da especie prodúxose en 1981.

Cando se comeza a producir a fragmentación e retracción da área de distribución das poboacións da especie no século XIX, o lince aínda se detecta con relativa facilidade en diversos puntos da provincia, entre finais do s. XIX e comezos do XX, prodúcese a fragmentación das poboacións provinciais da especie.

A comezos do século XX, o lince habita a Depresión Ourensá e a Ribeira Sacra, a Limia, O Val do Támega, A Baixa Limia, Valdeorras e as Terras do Bolo. Con posterioridade, a persecución directa por parte do home e a diminución da densidade das presas, base da súa alimentación, provocan a súa extinción na Ribeira Sacra e na conca do río Miño ourensán, quedando ailladas as poboacións de Vadeorras e Terras do Bolo, aínda que estas poboacións permanecen unidas ás poboacións veciñas das provincias de Zamora, León e Lugo, a mediados do século XX, o lince ocupa uns 3000 km cadrados da superficie da Provincia.

Por outro lado as poboacións do Val do Támega, pertencentes a unha metapoboación maior unida ao actual Parque Natural Montesinho, xa en territorio portugués, sofren unha forte regresión para rematar extinguíndose a finais dos anos 70 do s.XX.

As poboacións do val do Limia (A Limia e A Baixa Limia), extínguense, aparentemente, a mediados do s.XX, e xa por aquela os episodios de presenza eran meramente anecdóticos, polo que é posible que se refiran a individios dispersantes de poboacions próximas.

No último cuarto do século XX prodúcense os últimos avistamentos da especie en territorio ourensán, todos os datos atinxen á metade oriental limítrofe con Castela e León, onde, tamén por ese tempo, se producen os últimos contactos confirmados ca especie.

A partir dese momento o lince ibérico pasa a engrosar as listaxes de especies extintas da provincia, e por ende pasa a ser un habitante da criptofauna ourensá. Así, enmarcado nesa realidade, prodúcense os derradeiros episodios da historia da especie en Ourense, que atinxen a dous indivíduos, un cazado en 1992 e outro atropelado en 2002, ambos en localidades que, polo momento, manteremos en segredo, a este dato hai que unir outro de 2004 en territorio zamorano a uns 15 km do límite con Ourense.

Polo pouco que sabemos ata o momento, podemos indicar que o lince ibérico habitaba a provincia nun rango altitudinal comprendido entre os 160 e os 1500 metros de altitude, a área de distribución da especie atópase enclavada, a grandes rasgos, na área mediterránea, con vexetación dominada por en zonas baixas Quercus suber, Quecus ilex, Quercus rotundifolia, nas zonas fragosas, con amplas áreas de matogueira dominadas por Cistus, Arbutus unedo, Cytisus sp, Genista sp, etc, sendo sustituidas nas áreas de maior altitude por masas fragosas de Quercus pyrenaica e matogueiras de Erica sp, e con casos de masas de Quercus robur e pyrenaica alternadas con chairas herbéceas e matogueiras de Ulex e Cytisus.

O inicio declive do lince ibérico na provincia coincide cronolóxicamente ca regresión, e posterior extinción na maior parte dos casos, da maioría dos grandes mamíferos presentes en Ourense, tanto herbívoros (Capra pyrenaica, Capreolus capreolus, Cervus elaphus ou Rupricapra pyrenaica), como carnívoros (Ursus arctos, Canis lupus, Herpestes icheneumon). Algúns deles extinguíronse definitivamente de territorio ourensán, outras, despois de fortes regresións na súas áreas de distribución, conqueriron recuperarse de maneira natural, outras, despois de anos de ausencia, foron reintroducidas de novo, sempre con fines cinexéticos.

O golpe definitivo para os linces ourensán foi a aparición da mixomatose, peste que acabou con boa parte das densidades de coello de monte (Oryctolagus cuniculus),a súa principal presa, non debemos esquecer tampouco a política cinexética de eliminación sistemática de depredadores posta en marcha polo réxime franquista, a denominada "Junta de extinción de Animales Dañinos", que durante 20 anos supuxo unha especie de Inquisición para animáis supostamente perxudiciais para os intereses económicos do home, que condenou a morte a milleiros de animais xen xuizo previo.

A este feito hai que unir, asemade, a pólitica forestal protagonizada polas autoridades compententes antes e despois da dictadura, e que transformou milleiros de hectáreas de monte baixo en plantacións de piñeiros, o que se traduxo nunha imperdonable perda de hábitat non só para os nosos gatos rabóns, senón tamén para as suas presas.

Para cando a especie foi legalmente declarada como en perigo de extinción en España, alá polo ano 1973, a especie xa estaba condenada á extinción na nosa provincia.